Хальмг Таңһчин Толһач Бату Хасиков правительствин Герт эн җил түрүн болҗ «Диилвр» гидг бүрдǝлһнǝ комитетин сүүр давулв. Терүнд 1941-1945 җилмүдт болсн Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнд Диилвр бǝрснǝ 75 җилин өөнин байрт белдлһнлǝ залһлдата төрмүд хǝлǝгдв.
Региона толһачин темдглсǝр, 2020 җил Әрǝсǝд Санлын болн Туурмҗин Җил болх гиҗ зарлгдв, мана орн нутгт җил болһн темдглгддг, нутгин һол байрмудын тоод ордг Алдр Диилврин өдр эн җилин һол үй болн һол йовдл болхмн.
«Владимир Путин эврǝннь дуудвртан дорас өсч йовх үйнр мана орн-нутгин иргнмүдин, мана өвкнрин баатр йовдлмудын тускар медтхǝ, теднǝ туск санлыг хадһлтха, күндлтхǝ гиһǝд, бидн Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнǝ тууҗин үнниг харсх зөвтǝвидн, эннь мана эркн биш күцǝх керг болҗана гиҗ келв. Би бас тиигҗ тоолҗанав» — гиҗ региона толһач темдглв.
Алдр Диилврин 75 җилин өөнд нерǝдгдǝд, давулгдх керг-үүлдврмүд мартгдшго, үзмҗтǝ болсн деерǝн баһчудт төрскнч седкл зүүлһнд, Хальмг Таңһчин сойлын фондт, тууҗин санл хадһлһнд ик тǝвцǝн орултха гиһǝд, региона йосд цуг эв-арһсан, күчн-чидлǝн һарһҗ көдлх зөвтǝ гиҗ таңһчин һардач темдглҗ келв.
Бату Хасиков бүрдǝлһнǝ комитетд ордг ǝмтнд үг келхлǝрн, ветеранмудт болн теднлǝ ǝдлцүлгдсн ǝмтнд ямаран социальн дөң күрхин тускар келҗ өгв. Келхд, эн «Дǝǝнǝ бичкдүд» гидг категорт ордг иргнмүдиг мөрǝлһнǝ туск селвг таңһчин правительствд орулҗ өгтн гисн даалһвр комитетин гешүдт өгв. Үлгүрнь, теднд мөңгнǝ дөң күргх, сойлын учрежденьст одтха гиһǝд, өңгǝр билет өгх, медицинск туслмҗ күргҗ болҗана, олн зүсн спициалистнр болхла теднд өңгǝр селвг өгч чадҗана гиҗ Бату Сергеевич цǝǝлһҗ келв.
Хальмг Таңһчин Толһач Элст хотл балһснд ик парад давуллһна седвǝриг йир сǝн гиҗ тоолҗана. Орн-нутгин болн муниципальн йосдыг, таңһчин олыг эн керг-үүлдвр бүрдǝлһнǝ кергт, терүг давуллһнд орлцтн гиҗ эн сурв. Дǝкǝд таңһчин һардач муниципалитетин бүрдǝцсин администрацд селǝдǝн сǝǝхрүлтн гисн даалһвр өгв, үлгүрнь, Советск Союзин Героймудын зургудта болн Диилврин темдгүдтǝ баннер болн граффити кеҗ болхмн гисн селвг өгв.
1942 җилд немшнр Әǝдрхн тал дǝврхǝр седсмн, зуг мана салдснр Яшкульск района Хулхута селǝнд тедниг зогсав, тегǝд эн селǝнд «Цергин туурмҗин һазр» («Населенный пункт воинской доблести») гидг статус өгхмн, Сталинградыг хортнас харсхин төлǝ болсн бǝǝр бǝрлдǝн Сарпинск района Шарнут селǝнд бас болла, тер селǝнд болхла «Цергин туурмҗин меҗǝ» («Рубеж воинской доблести») гидг статус өгхмн гисн седвǝр йир соньн гиҗ таңһчин һардач тоолҗана. Тиигхлǝрн бидн тер аврлт уга дǝǝллдǝнд сǝǝһǝн хǝǝсн ǝмтнǝ санлыг мөңкрүлҗ чадхвидн, Хальмг һазрин улс теднǝ туурмҗиг кезǝ чигн мартгдшго, тедниг күндлдгǝн бǝǝхǝн үзүлх. Хасиков хǝǝлһнǝ отрядмудт, волонтер улст, орн-нутгин бүрдǝцст дǝн болсн цагт мана таңһчин ямаран һазрмудт маднла нег һазра улс оршагдсиг медхин төлǝ эн халхар кех көдлмшǝн улм икдүлтн гив.
Региона Толһач дорас өсч йовх күүкд-көвүдт дǝǝнǝ-төрскнч сурһмҗ өглһнǝ тускар келхлǝрн, баһчудт Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнǝ тускар, тууҗин халхд эн дǝн ик чинр зүүдгин тускар келҗ медүлх кергтǝ гив. Б.Хасиков эн туст радиоһар болн телеүзлһǝр эн төрǝр белдсн программс соңсулх, үзүлх, СМИ-д барлһ барлх, маһд уга үнн зǝңгллһ олзлад, документальн фильм белдх, тер дǝǝнǝ цагиг меддг, тодлдг ǝмтнлǝ күүндвр тогтах кергтǝ гиһǝд, Хальмг Таңһчин правительствд, таңһчин баһчудын Министерствд, таңһчин сойлын болн туризмин Министерствд эн төрт ик оньг өгтн гисн даалһвр өгв.
Дǝкǝд баатр йовдл һарһад, нерǝн мөңкрүлсн, зуг ямр нег учрар Советск Союзин Геройин нер эс зүүсн, маднла нег һазра ǝмтнǝ нердт ик оньг өгх кергтǝ. Хальмгин хазгуд эн төрин туск седвǝрǝн медүлв, региона Толһач терүг дөңнв.
Өдгǝ цагт Хальмг һазрас Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнд мордад, фронтд баатр йовдл һарһҗ ончрад, дǝǝнǝ деед ачлврар ачлгдх бǝǝсн, болв ǝмд цагтан, сǝǝһǝн хǝǝсн хөөн чигн терүгǝр ачлгдсн уга, терүнǝ ормд дǝǝнǝ орденсǝр, медальмүдǝр ачлгдсн 23 маднла нег һазра улсин нер медгдв. Тууҗин справкс, ачлврин цаасд болн нань чигн документс хурагдв, хаһлдг, эн төр хаһлдг, дааврта инстанцур тедниг илгǝх.
Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын Ахлач Анатолий Козачко дǝǝнд орлцсн ǝмтнǝс нань Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнд диилвр бǝрхин төлǝ тылд күчн-чидлǝн ǝрвлго көдлсн, дǝǝнǝ хөөн иргнǝ эс гиҗ көдлмшин туурмҗ һарһсн, өдгǝ цагт Хальмг һазрин болн Әрǝсǝн нерд туурлҗах, Хальмг Таңһчин тоомсрта улсин нер олн ǝмтнд күндтǝ болдг кех кергтǝ гив.
Бүрдǝлһнǝ комитетин сүүрт сойлын болн туризмин министр Хонгор Эльбиков орн-нутгин йосд, муниципальн бүрдǝцс олн Алдр Диилврин 75 җилин өөнд нерǝдǝд, белдҗǝх керг-үүлдврмүдин тускар доклад кев. Тер керг-үүлдврмүдин тоод дǝǝнд орлцсн ǝмтнǝ болн тылд көдлсн улсин социально-экономическ бǝǝдл ясрлһн, Алдр Диилврт нерǝдгдсн нǝǝмн цуг Әрǝсǝн керг-үүлдвр (сойлын болн сурһулин учрежденьст һǝǝхүлмүд бүрдǝлһн, марһас давулһн, концертс тǝвлһн, фильмс үзүллһн, наадд тǝвлһн, дǝǝнǝ болн күч-көлснǝ туурмҗин музеймүдин көдлмш һардлһн, архивин көдлмш келһн, урдк кевтнь тогталһна көдлмш давуллһн, дǝǝчнрин оршагдсн орм яслһн болн нань чигн кергүд) орв.
Әрǝсǝд давҗах Санлын болн Туурмҗин Җилин йовудт ут тоодан 180 керг-үүлдвр давулгдхмн, теднǝс Хальмг Таңһчд бичкдүдт болн баһчудт төрскнч седкл зүүлһхин төлǝ 50 һар керг-үүлдвр бүрдǝгдх гиҗ эн төрǝр доклад кесн спортын болн баһчудын политикин министр Дорджи Шикеев келв. Эн керг-үүлдвр хǝǝлһнǝ җисǝн тогтсна 30 җилин өөнлǝ, юнармейск җисǝ делгрүллһнлǝ, волонтер улсин төсвслǝ залһлдата. Келхд, өдгǝ цагт таңһчд «Диилврин волонтер улс» («Волонтеры Победы») гидг цуг Әрǝсǝн жǝснд орлцдг 400 һар күн бǝǝнǝ, теднǝ тоод школмудын сурһульчнр, деед сурһулин оютнр, тууҗин багшнр йовна. Өөниг темдглсн өдрмүдт эдн Диилврин парадт, «Үкл уга полк» («Бессмертный полк») гидг кергт ветеранмудла хамдан йовх болн нань чигн төсвст орлцх.
Таңһчин социальн делгрлтин, күч-көлснǝ болн көдлмшǝр тетклһнǝ министр Марина Ользятиеван кесн зǝңглсǝр, өдгǝ цагт Хальмг Таңһчд дǝǝнд орлцсн 45 эрмдгтǝ улс болн Төрскǝн харсгч Алдр дǝǝнǝ 1085 ветеран бǝǝнǝ. Теднǝс дǝǝнǝ цагт ПВО-н объектст церглǝд, харслһна тосхлһ бǝрсн 341 күн, тылд көдлсн 741 ǝмтн, Ленинград балһсна бүсллһнд зовлң үзсн улсин тоод орсн хойр ветеран, баһ настадан фашистск концлагерин бǝǝрǝнд бǝǝсн 14 күн болн дǝǝнд орлцсн 127 күүнǝ белвсн күүкд улс.
Министрин зǝңглсǝр, президентин дуудврт келгдсн социальн дөңгǝс нань танһчин йосд Диилврин өөниг угтҗ дǝǝнǝ орлцачнрт 10 миңһн арслң өгх, ветеран улсин категорт ордг ǝмтнд 5 миңһн арслң өгхмн. Ветеран улст болн льготта ǝмтнд талдан социальн дөң күрглһнǝ төрǝр зака һарһгдхла, таңһчин социальн делгрлтин, күч-көлснǝ болн көдлмшǝр тетклһнǝ Министерств таңһчин финансин Министерствлǝ хамдан зокаста даалһврмуд күцǝх.
Тер сүүрт Хальмг Танһчин тосхлтын, көлгнǝ болн хаалһин эдл-ахун министр Виктор Джанжиев, Элст балһсна администрацин толһач Дмитрий Трапезников, Яшкульск района муниципальн бүрдǝцин толһач Савр Мушаев докладмуд кеһǝд, өөнин керг-үүлдврмүдин зурас күцǝхин төлǝ ямаран көдлмш кеҗǝхин тускар келцхǝв.
